Bunların Bava Duzgı Kültü açısından önemi, Bava Duzgı’nın bir kartalla simgeleniyor olmasıdır. Yöre halkı bu kartala Heliye Çhal yada Heliyo Duzgıni demektedir. İnanışa göre Duzgı, Heliyo Çhal donunda gökyüzünde kanat çırpmaktadır.

Talibi önde, Dewrêş Murteza arkada atlı olarak Bağır dağı’na yol alıyorlarmış. Dewrêş Murteza’nın musahibi de onlardan çok uzaklarda kendi tarlasında çalışıyormuş. Bunun hanımı Dersimlilerin “Roneni” dediği yemeği pişirip, ardından tarlaya getiriyor. Musahip yemeğe oturunca derki: “Keşke şimdi Dewrêş Murteza burada olsaydı da biz şu Roneni’yi birlikte yeseydik!” Musahibin bu dileği Dewrêş Murtaza’ya ayan olur. Birden, bunlar bir sise, bir dumana girerlerki göz gözü göremiyor. Dewreş Murtaza, Heliyo Çhal denen kartalın donuna girer ve doğrudan musahibine varır. Birlikte roneni’yi yerler ve o, yine aynı donda gelip atının sırtına biner… (Comêrd 1997)

Bunların Bava Duzgı Kültü açısından önemi, Duzgı’nın bir kartalla simgeleniyor olmasıdır. Yöre halkı bu kartala Heliye Çhal yada Heliyo Duzgıni demektedir. İnanışa göre Duzgı, Heliyo Çhal donunda gökyüzünde kanat çırpmaktadır. Bunu Bava Sayder şöyle anar:

Deyinki biz nereye gidersek gidelim
Heliye Sultan Duzgıni yaban ellerde
Başımızın üstünde kanat çırpsın
Bize göz kulak olsun!
Haydi gel Haydi gel be Tanrı’m!

Bava Hesen ise şöyle anar:

Duzgı Duzgı Duzgı Duzgı
Senin kartalının kanatları benekli
İmdadımıza gürleyerek yetişsin
Heliye Sultan Duzgınî
Bizi atı Kımet’in tırnağına bağışlasın!

Bu öykü Çoban Munzur’a ilişkin söylenceyi andırmaktadır. Munzur söylencesinin bilinen anlatımında, Munzur Hac’da olan ağasının canı helva istediği için sır olup ona helva götürmüştür.
……..

Kaynak: Raa Haq’da Dinsel Figürler, Dersim Alevî – Kürd Mitolojisi, Gürdal Aksoy, KomaL yayınları

….